Legenda o świętym Aleksym – Streszczenie i Omówienie

Aleksy, w kościele chrześcijańskim oraz prawosławnym, to prawdopodobnie jeden z najpopularniejszych świętych. Według źródeł historycznych legenda o nim swoje korzenie już w okresie Bizancjum i przywędrowała z Syrii, a najstarsza napisana jej wersja pochodzi z XV wieku, a dokładniej z 1454 roku. W Europie zyskała sławę za sprawą „Homilii o św. Aleksym” która została napisana przez świętego Wojciecha. Nie znamy twórcy tej opowieści. Polska wersja utworu przechowywana jest w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Legenda to utwór hagiograficzny. Jej celem jest opowiedzenie życia świętych oraz wszystkich momenty z ich życia, które świadczą o podniosłym i sakralnym charakterze ich działań. Postać Aleksego ma być dla czytelników przykładem idealnego ascety oraz pobożnego wiernego. 

Streszczenie legendy

Aleksy był młodym i bogatym mężczyzną. Pochodził z pewnego zamożnego rodu w Rzymie. Nadane mu imię oznaczało „obrońcę”. W domu poznał istotę wartości chrześcijańskich. Opierały się one na pomocy biednym i ubogim. Jego rodzice, Eufamijan i Aglijas, pragnęli nauczyć syna tego jak być dobrym człowiekiem kochającym Boga. Rodzice zapragnęli dla syna jednak jeszcze jednej rzeczy, której on sam zbytnio nie chciał — ślubu z księżniczką Famijaną. Jego marzeniem było życie w ascezie i oddanie potrzebującym. W noc poślubną wyznał swoje pragnienia żonie, która zaakceptowała jego decyzję. Tym samym trafił wprost na rzymskie ulice, gdzie rozpoczął skromne życie żebraka. Uważał, że taki żywot przybliży go do Boga. Swoje wszystkie oszczędności oddał biednym i ubogim, a jego rodzina uznała go za zmarłego. 

Po pewnym czasie zaczęły dziać się różne zdarzenia, świadczące o świętości Aleksego. Mężczyzna dużo czasu poświęcał na modlitwy pod jednym z rzymskich kościołów. Pewnego dnia Matka Boska zeszła z obrazu i poprosiła kościelnego o to, by ten otworzył drzwi zmarzniętemu ascecie. To, co wydarzyło się później, było nie po myśli Aleksego. Cud ten został rozsławiony, przez co jego rodzina dowiedziała się, że ukochany syn żyje. Wysłali zatem odpowiednich ludzi, by ci go odnaleźli. Ci jednak nie poznali go, gdy go spotkali. Mężczyzna udał się do w podróż po Europie i Azji, by kontynuować swoją skromną służbę Bogu. Wpierw zawędrował do Syrii, a ponownie powrócił do Rzymu, na dwór swojego ojca, którego poprosił o schronienie. Nikt nie wiedział jednak o tym, że nowoprzybyły żebrak to tak naprawdę dziedzic bogatego rodu. Przyszły święty spędził tam kolejne kilkanaście lat, podczas których mierzył się z szyderstwami i upokorzeniami.

Aleksy z czasem zaczął przeczuwać, że nadchodzi jego śmierć. Postanowił napisać list, w którym opowiedział całe swoje dotychczasowe życie. Gdy umierał, w Rzymie zaczęły bić dzwony. Był to kolejny cud świadczący o jego świętości. Miejsce śmierci mężczyzny wskazał młody chłopiec, który dowiedział się o tym od Boga. Przekazał on także, że Aleksy to człowiek święty. Do nieżyjącego już Aleksego przybyli cesarz oraz papież. Próbowali wyjąć z jego ręki list – jednak bezskutecznie. Mogła to uczynić jedynie jego żona, która zachowała wierność swojemu mężowi, nawet gdy ten zniknął i wszyscy myśleli, że nie żyje. Jego ręka wyprostowała się, gdy kobieta go dotknęła. Wówczas można było wyciągnąć zaciśnięty wcześniej w dłoni list. Tym samym wszyscy ludzie dowiedzieli się o tym, jak przebiegał żywot mężczyzny. Jego świętość została potwierdzona po raz kolejny kilkukrotnie, gdy przy ciele zmarłego ascety miały miejsce liczne uzdrowienia chorych. 

Święty Aleksy jako idealny przykład pokutnego ascety

Ideał ascety to jeden z najbardziej popularnych i rozpowszechnionych wzorców w epoce średniowiecza. Według ówczesnych wierzeń asceza była jedyną drogą prowadzącą do Boga. Wybrana ścieżka nie była jednak taka łatwa i wymagała od wierzących wielu wyrzeczeń. Praktykujący musieli porzucić wszelkie dobra materialne, żyć w ubóstwie oraz często modlić się do Boga. Dla osób religijnych było to jedyna możliwość bycia świętym, co było wówczas bardzo pożądane. Tym samym asceci pokutowali i umartwiali się w oczekiwaniu na życie wieczne u boku jedynego Stwórcy. 

Aleksy idealnie wpasowuje się w schemat cierpiętnika. W imię religii postanowił opuścić dom rodzinny i oddać swoje bogactwo wiernym. Wybrał życie ubogiego żebraka, ponieważ wiedział, że działa w idei pokuty, która polega na zadośćuczynieniu za grzechy oraz porzuceniu wszelkich ziemskich pokus. Tym samym widzimy, że dla mężczyzny po stokroć ważniejsze były duchowe dobra, aniżeli te materialne. Jego zachowanie odbiegało jednak nieco od typowej, średniowiecznej ascezy, która często była umartwianiem się na pokaz. Aleksy wybrał pokutowanie z dala od oczu innych wiernych. Pragnął oddać się Bogu w ciszy i skupieniu i nie chciał, by wiązało się to z nadmiernym zainteresowaniem innych osób.

Jego czyny były aktem niebywałej odwagi oraz poświęcenia w imię wiary. Choć miał możliwość wielokrotnie powrócić do domu, to postanawiał żyć w ubóstwie. Wiedział również o tym, że jego matka i ojciec cierpią, ponieważ myśleli, że mężczyzna nie żyje. Nie zdecydował się jednak na powrót. Zdawał sobie sprawę, że to, co robi jest ważniejsze od tego co czują jego rodzice. Miał świadomość tego, jak ważne są jego czyny i jak wiele te czyny dobrego mogą przynieść w przyszłości. Przede wszystkim jednak, z pełną świadomością, oddał swoje życie Bogu i wydawał się nie żałować ani na moment swojej decyzji. Nawet w momencie, w którym wylewano na niego pomyje. Ponadto, odkrycie prawdy po czasie o ascecie dowodzi temu, że czasami te najbardziej wartościowe i najcenniejsze cnoty są bardzo głęboko ukryte i musi minąć trochę czasu, zanim wyjdą na światło dzienne. Warto zatem uzbroić się w cierpliwość i czynić dobro, a z czasem zostanie ono docenione. Święty Aleksy był zatem przykładem idealnego, skromnego ascety, od którego mogli uczyć się inni średniowieczni wierni.

Święty Aleksy jako wzór idealnego chrześcijanina

Działalność mężczyzny na ulicach Rzymu oraz jego pomoc dla ubogich to kwestia zasługująca na olbrzymią pochwałę. Nie dość, że oddał potrzebującym wszystkie swoje dobra materialne i pieniądze, to jeszcze był w stanie przekazać im resztkę jedzenia, samemu jedząc tylko chleb i pijąc wodę. Często bywał przemarznięty, przemęczony, głodny i szykanowany. Pamiętał jednak o tym, że istnieją ludzie, którzy bardziej niż on potrzebują wsparcia. Angażował się zatem do pomocy innym. Był to dowód jego olbrzymiego miłosierdzia oraz empatii. Wychowanie jego rodziców nie poszło na marne. Gdyby tylko wiedzieli, ile dobra czyni ich syn, prawdopodobnie byliby z niego bardzo dumni.

Tym samym, poprzez legendę, możemy zauważyć, że świętość osiągnięta może być nie tylko poprzez modlitwę czy skromny styl życia. Czasem może być to niewystarczające, gdy za głęboką wiarą nie idą dobre i chwalebne czyny. Również pomoc innym i serce pełne miłości przybliża do świętości. Święty Aleksy stał się zatem przykładem inspirującego chrześcijanina, z którego warto brać przykład. Nie tylko dla idei życia wiecznego, ale również dla ogólnej służby społecznej i niesienia bezinteresownej pomocy bliźniemu. 

Nadnaturalny wymiar legendy

Objawienie się Maryi oraz uzdrowienia chorych dodają historii nadnaturalnego wydźwięku, który świadczy o boskich ingerencjach w życie mężczyzny. W legendzie wprowadzono również element proroctwa. Żywot Aleksego został z góry zaplanowany, by wypełnić plan Boga. Wszystko, co mu się przydarzyło, miało przygotować mężczyznę do życia wiecznego u boku Wszechmogącego w niebie. Według legendy cała jego egzystencja była na zawsze związana z boskim planem. Z tego powodu Aleksy musiał się w pełni poświęcić Stwórcy. Było to jego przeznaczeniem, które zaakceptował i któremu pragnął poświęcić się w pełni – bez żadnych wątpliwości. 

Podsumowanie

Aleksy podjął istotne decyzje takie odrzucenia dóbr materialnych, pomoc ubogim oraz poświęcenie się duchowemu życiu. Jego działania stanowią odpowiedź na pytanie „w czym kryje się prawdziwa świętość?”. Mianowicie jest ona widoczna w dobrych uczynkach, prostocie oraz miłosierdziu. Legendę tę postrzegać można jako swego rodzaju zachętę do wybierania wartości duchowych ponad bogactwo. To również zachęta do pomocy bliźnim z miłością i otwartym sercem. Jest to także historia o docenianiu ukrytej świętości, która tkwi często w najprostszych szczegółach oraz czynach. Co więcej, powrót mężczyzny do domu pod postacią nieznanego nikomu biedaka to niezwykle wzruszający moment, przypominający nam o tym, żeby zawsze traktować z szacunkiem drugiego człowieka. Nigdy nie wiemy, jaka historia się za nim kryje oraz co ten ktoś przeżywa. W legendzie odnaleźć można wiele morałów, które również w obecnych czasach mogą odnaleźć swoje zastosowanie. Za opowieścią kryje się wiele istotnych wartości, które zachęcają do głębokiej refleksji nad własnym życiem. Prowadzi również do zmian i postaw względem innych ludzi. Święty Aleksy stał się przykładem idealnego ascety oraz wspaniałego chrześcijanina. Legenda o nim, a także opowiedziana w niej historia, do dziś inspiruje wielu ludzi na całym świecie.