Rola wspomnień w życiu człowieka

Każdy człowiek ma wspomnienia z przeszłości. Niektóre z nich są miłe, inne przykre. Ale każde z nich ma wpływ na aktualne reakcje emocjonalne i zachowanie. Zatem wspomnienia pełnią ważną rolę dla „tu i teraz”. Niektóre osoby chciałyby uwolnić się od traumatycznych wspomnień, ale nie jest to łatwe. We wspomnieniach zawarta jest cała historia dotychczasowego życia. Jaka jest ich funkcja?

Czym są wspomnienia?

Ludzki mózg ma tę właściwość, że każde wrażenie i przeżycie pozostawia w nim trwały ślad. Niczym twardy dysk komputera gromadzi wszystkie pozyskane informacje. To, czego się uczymy, jakie emocje nam towarzyszyły w różnych sytuacjach. Pamiętamy to co wywoływało radość ale też smutek, żal rozczarowanie. Wspomnienia to nasze wyposażenie na dalsze życie.

Niekiedy wspomnienia nasuwają się same pod wpływem podobnych bodźców. Zapach choinki kojarzy się z dzieciństwem, rodziną i świętami. To jedno z najtrwalszych wspomnień. Usłyszane dawne melodie przywołują wspomnienia romantycznych chwil spędzonych z kimś bliskim. Możemy też w chwilach smutku specjalnie powracać do miłych wspomnień. Przywołujemy z pamięci sytuacje radosne i zaraz robi się nam raźniej.

Wspomnienia są najbardziej prywatną i intymną sferą naszej osobowości. Możemy się nimi dzielić z innymi albo zachować wyłącznie dla siebie. Wspomnienia to coś, czego nikt nie jest w stanie nam odebrać.

Historie rodzinne we wspomnieniach

Ludzie w podeszłym wieku często mają wybiórczą pamięć. Zapominają o prozaicznych codziennych czynnościach, ale doskonale pamiętają czasy swojego dzieciństwa i młodości. Opowiadając o tym swoim dzieciom i wnukom tworzą historię rodziny, która jest ważna dla budowania ich tożsamości. Przez to wspomnienia pełnią ważną rolę dla zachowania ciągłości pokoleniowej. Z takich wspomnień możemy nawet utworzyć drzewo genealogiczne, sięgające kilku generacji.

Przekazywanie wspomnień ma też znaczenie dla opowiadającego. Powraca myślami do dawnych lat, co wywołuje moc wzruszeń. Miłe wspomnienia działają kojąco i pozwalają przetrwać trudne chwile.

Najbardziej lubimy słuchać wspomnień zawierających rodzinne anegdoty. Zabawne opowieści dotyczące przeszłości są bardzo mile widziane przy świątecznym stole. Stwarzają wesoły nastrój i umacniają więzi rodzinne.

O wspomnieniach na poważnie

Do dziś żyją ludzie, którzy przeżyli wojnę. Ich wspomnienia są często tak przykre, że wracają do nich niechętnie. Zwłaszcza ofiary Holokaustu są skłonne do unikania wspomnień z przeszłości. Jednak wielu z nich zgadza się opowiadania o tym najmłodszemu pokoleniu. Wszystkie dramatyczne wydarzenia z czasów wojny są przestrogą dla współczesnych. Należy ze wszystkich sił starać się żeby nic takiego więcej się nie powtórzyło.

Aktualnie na świecie rozgrywa się wiele dramatów związanych z działaniami wojennymi. Nawet tuż za naszą granicą. Dlatego tak ważne jest świadectwo ocalałych. Mówi o tym do czego może doprowadzić brak tolerancji, nacjonalizm i totalitaryzm. Pamiętamy przejmujące przemówienie Mariana Turskiego na obchodach rocznicy Auschwitz. Mówił „nie bądźcie obojętni”. Usłyszeliśmy też „To się wydarzyło. To znaczy, że się może wydarzyć wszędzie, na całej ziemi”. To motto ma szczególną wagę, ponieważ jest zbudowane na wspomnieniach autentycznych przeżyć. Takie wspomnienia mają aspekt historyczny, mogą się odnosić do wszystkich narodów. Są ostrzeżeniem i próbą ocalenia świata od kolejnych zagrożeń.

Destrukcyjna rola wspomnień

Nadmierne przywiązywanie wagi do bolesnych wspomnień może stać się obsesją utrudniającą normalne życie. Taki człowiek stale przeżywa wszystko od nowa, staje się zgorzkniały, jest mu trudno nawiązywać poprawne relacje z otoczeniem. Przez to czuje się nieszczęśliwy, często traci poczucie sensu życia. Uwolnić się od wpływu złych wspomnień nie jest łatwo. Niezbędna jest pomoc osób z najbliższego otoczenia. 

Jak żyć, aby w przyszłości mieć dobre wspomnienia?

Życie składa się z nieustannych wyborów. Warto mieć własną hierarchię wartości i konsekwentnie ją realizować. Lepiej unikać rozwiązań, które mogą stać się powodem do wstydu lub poczucia winy. Wspomnienia takich wydarzeń nie będą zbyt miłe. Wszystko zależy od nas samych. Jak pokierujemy swoimi wyborami, aby  w przyszłości wracać pamięcią do poprzednich lat bez niechęci i wstydu. Ważne jest aby traktować swoich bliskich z empatią i szacunkiem. Nie bać się nowych wyzwań ale unikać zbędnego ryzyka. Wtedy rolą wspomnień będzie wyrabianie sobie poczucia własnej wartości. Jest to ważny aspekt osobowości, która jest podstawą kolejnych form zachowania.

Ze wspomnień płynie nauka

Mamy też wspomnienia swoich niepowodzeń, klęsk i dramatów. Ich rola jest dla nas również ważna. Pozwalają uchronić nas przed popełnianiem błędów, które miały miejsce w przeszłości. Wspomnienia to zespół doświadczeń. Raz lepszych raz gorszych. Są one dobrze utrwalone w naszej pamięci i dzięki temu możemy powielać dobre wybory a wystrzegać się tych złych. Nie bez powodu przysłowie mówi, że należy uczyć się na własnych błędach. Nikt z nas nie jest doskonały. Dlatego wspomnienia niepowodzeń mogą nas wiele nauczyć.

Rola wspomnień w terapii indywidualnej

Tkwiące głęboko przykre wspomnienia z wczesnego dzieciństwa często są nieuświadomione. A mimo to mogą być powodem naszych obecnych lęków, kompleksów a nawet fobii. Niektóre nurty psychoterapeutyczne polegają na wydobyciu z niepamięci traumatycznych wspomnień. Na tej podstawie może być postawiona diagnoza i opracowany plan leczenia. Taka metoda bywa stosowana w stosunku do osób dotkniętych DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików). Trauma tkwiąca w podświadomości oddziałuje na ich dorosłe życie. Potrzebna jest zatem profesjonalna terapia, oparta na wspomnieniach z dalekiej przeszłości. Pozwoli to tym osobom lepiej funkcjonować w aktualnym środowisku.

Jak uchronić dzieci od złych wspomnień?

Odpowiedzialni rodzice muszą sobie zdawać sprawę z tego, że wszystkie wydarzenia z życia dziecka na długo pozostają w jego pamięci. Trzeba zadbać o to, aby dzieci miały okazję przeżywać wiele radosnych chwil. Musimy poświęcać im sporo czasu, zapewnić dobre warunki do życia, zabawy i nauki. Warto aby dziecko zachowało we wspomnieniach spokojne życie rodzinne, i poczucie bezpieczeństwa. Takie dziecko będzie w przyszłości miało pewność siebie i prawidłowe postawy w stosunku do innych osób.

Dorośli mają swoje problemy. W rodzinie bywają waśnie, konflikty, rozwody. Trzeba zadbać o to, żeby dziecko nie było świadkiem kłótni, awantur, czy nawet złośliwych utarczek słownych. Nawet rozstania się rodziców mogą być przeprowadzone w sposób zachowujący dobro dziecka. Wspomnienia z domu rodzinnego mają ogromny wpływ na budowanie przez dzieci przyszłych relacji ze swoimi partnerami życiowymi. Dobre wzorce są więc bardzo im potrzebne.

Jak możemy utrwalić swoje wspomnienia?

Pamiętniki

Pisanie pamiętników jest znakomitym sposobem na magazynowanie opisów wydarzeń i towarzyszących im emocji. Z pamięci mogą umknąć różne szczegóły – imiona dawnych przyjaciół, daty i mniej ważne sprawy. W pamiętniku możemy to wszystko utrwalić, aby w odpowiednich momentach odświeżyć wspomnienia.

Wydane drukiem pamiętniki wybitnych osób są szczególnym gatunkiem literackim. Dowiadujemy się z nich o realiach życia w dawnych epokach. Opisywane są w nich okoliczności powstawania dzieł literackich, malarskich, muzycznych lub kreacji aktorskich. Poznajemy sposób myślenia i odczuwania wielkich artystów. Ich wspomnienia mają dla współczesnych duże znaczenie. To historyczny przekaz widziany oczami twórców.

Listy

Sztuka pisania obszernych listów nie jest już powszechnie praktykowana. Dawniej pisano mnóstwo listów, które niektórzy do dziś zachowali w szufladach swoich komód. Wracanie do nich jest dobrą okazją do przywołania wspomnień o piszących je osobach. Szkoda, że dawne listy zostały teraz zastąpione lakonicznymi mailami albo smsami. To wszystko jest ulotne i nie daje okazji do miłych wspomnień.

Wspomnienia zaklęte w fotografiach

W domach starszego pokolenia znajdują się albumy ze zdjęciami, często niewyraźnymi lub pożółkłymi. Wracanie do nich ma swoisty urok. Uwalniają wspomnienia wywołujące przyjemne odczucia a nawet wzruszenia. Zwłaszcza, gdy zdjęcia pochodzą z czasów, gdy nie było jeszcze fotograficznych aparatów cyfrowych, papierowe fotografie są bezcenne.

Dziś robimy zdjęcia z użyciem nowoczesnych technologii. Można je oglądać na ekranie swojego laptopa, w telefonie komórkowym albo w postaci slajdów, czy bloga. Utrwalamy wszystkie ważne momenty naszego życia. Robimy to, bo wiemy jak ważne są nasze wspomnienia z przeszłości.

Dlaczego wracamy do wspomnień?

Bez wspomnień bylibyśmy ubożsi o naszą przeszłość, która nas stworzyła. Możemy zrekonstruować historię naszej rodziny i odtworzyć ważne lub anegdotyczne wydarzenia z jej dziejów. Wspomnienia osób doświadczonych życiowo są dla nas drogowskazem na dalsza drogę. Wracamy też do wspomnień trudnych, aby wyciągnąć z nich wnioski na przyszłość. Wspomnienia uruchamiają marzenia i dodają kolorytu w codziennym dniu. Dlatego wszyscy kochamy wspomnienia.